12.3.2007 / Bülent Çakar
Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermayesi dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradı olarak tanımlanır. Bu makalenin konusunu GVK'na 5281 sayılı Kanunun 30. maddesiyle eklenen geçici 67. maddesi kapsamında, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi oluşturmaktadır. 1. Hisse Senedi Kazançları: a) Kar Payları: Hisse senedi kar payları GVK geçici 67. madde kapsamı dışında olduğundan tevkifata tabi değildir. GVK 22.madde kapsamında elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar GVK 86. maddesinde belirtilen beyan haddini aşması halinde (2006 yılı için 18.000 YTL) beyan edilecektir. Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden kurum bünyesinde yapılan % 15 oranındaki tevkifatın tamamı mahsup edilecektir. b) Alım-Satım Kazançları: Hisse senedi alım-satım kazançları GVK geçici 67.madde kapsamında olup, tevkifata tabidir. 01.01.2006'dan önce iktisap edilen hisse senetleri alım-satım kazançları geçici 67.madde kapsamında tevkifata tabi tutulmaz, bu gelirler 31.12.2005 tarihinde geçerli olan mevzuat hükümlerine göre, maliyet bedeli endekslemesi ve istisna uygulamasından sonra kalan tutar ne olursa olsun beyan edilir. 01.01.2006'dan sonra iktisap edilen hisse senedi alım-satım kazançları geçici 67.madde hükmüne göre uygulanmakta olan % 15'lik tevkifat oranı, tam mükellefler için 23.07.2006'dan itibaren % 10, dar mükellefler için 07.07.2006'dan itibaren % 0 olarak belirlenmiştir. Bu gelirler için yıllık veya münferit beyanname verilmez. 2. Devlet Tahvili ve Hazine Bonoları Gelirleri: 01.01.2006'dan önce ihraç edilen Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu faiz gelirleri ile alım-satım kazançları geçici 67.madde kapsamında tevkifata tabi değildir. Dolayısıyla bu gelirlerin vergilendirilmesi 31.12.2005 tarihinde geçerli olan mevzuat hükümlerine göre yapılacak olup, Türk lirası cinsinden ihraç edilip edilmediğine bağlı olarak istisna ve indirim uygulanacaktır. 01.01.2006'dan sonra ihraç edilen Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu faiz gelirleri ile alım-satım kazançları geçici 67.madde kapsamında tevkifata tabi olup bu gelirler için yıllık veya münferit beyanname verilmez. Ancak, yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden (Eurobond) elde edilen faiz gelirleri ve alım-satım kazançları ihraç tarihi ne olursa olsun geçici 67.madde kapsamında tevkifat uygulaması dışında olduğundan, faiz gelirlerinde, Devlet Tahvili ve Hazine Bonoları için belirlenen istisna uygulandıktan sonra kalan tutar 2006 yılına ilişkin beyan haddini aşması halinde beyan edilecektir. Alım-satım kazancında ise maliyet bedeli endekslemesi ve istisna uygulaması sonucu kalan tutar ne olursa olsun beyan edilecektir. 3. Özel Sektör Tahvil Gelirleri: 01.01.2006'dan önce ihraç edilen özel sektör tahvil/bono faiz gelirleri ile alım-satım kazançları geçici 67.madde kapsamında tevkifata tabi değildir. Vergilendirilmesi aynen Devlet Tahvili ve Hazine Bonolarındaki gibidir. Tek fark, Devlet Tahvili ve Hazine Bonoları için belirlenen istisna, bu menkul kıymetlerden elde edilen gelirler için uygulanmayacak olup, sadece indirim oranı uygulanacaktır. 01.01.2006'dan sonra ihraç edilen özel sektör tahvil/bono faiz gelirleri ile alım-satım kazançları geçici 67.madde kapsamında tevkifata tabi olup, Devlet Tahvili ve Hazine Bonolarından elde edilen gelirlerde olduğu gibi bu gelirler için de yıllık beyanname verilmez. 4. Mevduat Faizleri: 01.01.2006 tarihinden itibaren yabancı para yada YTL cinsinden mevduatlardan elde edilen faiz gelirleri, söz konusu mevduat hesabı hangi tarihte açılmış olursa olsun, % 15 oranında tevkifata tabi olup, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir. Tevkifat uygulamasında, gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi yada tam/dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır. 5. Repo Gelirler: 01.01.2006 tarihinden itibaren vadesi dolan repo (her nevi tahvil ve Hazine Bonoları ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile iktisap edilmesi veya elden çıkartılması) işlemlerinden elde edilenler de dahil olmak üzere, 01.01.2006 tarihinden itibaren yapılan repo işlemlerinden elde edilen gelirler % 15 oranında tevkifata tabi olup, bu gelirler için ayrıca yıllık beyanname verilmeyecektir. Tevkifat uygulamasında, gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi yada tam/dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır. 6. Özel Finans Kurumlarından Elde Edilen Gelirler: 01.01.2006 tarihinden itibaren faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları % 15 oranında tevkifata tabi olup, bu gelirler için ayrıca yıllık beyanname verilmeyecektir. Tevkifat uygulamasında, gelir sahibinin gerçek/tüzel kişi yada tam/dar mükellef olmasının veya elde edilen gelirin vergiden istisna olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır. 7. Menkul Kıymet Yatırım Fonları ile Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları Gelirleri: Sermaye Piyasası Kanunu'na göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonları (borsa yatırım fonları ile konut finansmanı fonları ve varlık finansmanı fonları dahil) ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliği kazançları üzerinden yapılacak tevkifat oranları; - Borsa yatırım fonları ile konut finansman fonları ve varlık finansman fonları için % 0, - Diğerleri için 1.10.2006 tarihine kadar % 10, bu tarihten sonra % 0, Yatırım fonu Katılma Belgeleri ile Yatırım Ortaklıklarından elde edilen gelirler 01.10.2006 tarihine kadar Fon/Ortaklık bünyesinde vergilendirildiği için, katılımcı bazında vergileme söz konusu değildir. Bu nedenle katılımcı bazında vergileme 01.10.2006 tarihinden itibaren başlanılmış olup, tevkifat oranı tam mükellefler için % 10, dar mükellefler için % 0 dır. Sürekli olarak portföyünün en az % 51'i İMKB'da işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler, tevkifat kapsamında değildir. Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının ilgili olduğu fona iadesi ve menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri alım-satımından elde edilen gelirler için de yılık beyanname verilmeyecektir.