13.12.2010 / Mehmet Atılgan
Yayımlanma Tarihi : 13.12.2010 Mehmet ATILGAN YMM HATALI BEYAN EDİLİP ÖDENEN ÖZEL TÜKETİM VERGİSİNDE DÜZELTME Özel Tüketim Vergisi, Kanun’a bağlı listelerde tek tek sayılan bazı ürünlerden alınan dolaylı bir vergi türüdür. Verginin konusunu, ÖTV kapsamına giren malların teslimi, ilk iktisabı veya ithali oluşturmaktadır. ÖTV kapsamına giren mallar,Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı listelerde Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTİP) numaraları itibariyle tespit edilmiştir. ÖTV Kanununun 1 inci maddesinde, verginin konusuna giren malların bir defaya mahsus olmak üzere vergiye tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır. Bu nedenle tesliminde, ilk iktisabında veya ithalinde ÖTV ödenen malların daha sonraki teslimlerinde vergi uygulanmayacaktır. (I) sayılı listedeki mallar için verginin konusu, bu malların ithalatçıları veya rafineriler de dahil olmak üzere imalatçıları tarafından teslimi veya ÖTV uygulanmadan önce müzayede suretiyle satışıdır. Petrol ürünleri ve doğalgaz türevlerinden oluşan (I) sayılı liste (A) ve (B) cetvellerinden meydana gelmektedir. Kanuna ekli (II) sayılı listede yer alan motorlu taşıt araçları,kayıt ve tescile tabi olanlar ile kayıt ve tescile tabi olmayanlar şeklinde iki gruba ayrılmaktadır. (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi olan araçların ilk iktisabı verginin konusuna girmektedir. Bu listedeki araçlardan kayıt ve tescile tabi olmayanlar için verginin konusu, sözü edilen araçların ithali veya imal ya da inşa edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışıdır. Kanuna ekli (III) sayılı listede yer alan mallar için verginin konusu, bunların ithali, imalatçıları tarafından teslimi ve ÖTV uygulanmadan önce müzayede suretiyle satışıdır. Bu listede; kolalı gazoz, alkollü içkiler, sigara, sigarillo, puro gibi tütün mamulleri ile içilen, çiğnenen veya enfiye olarak kullanılan tütün mamulleri yer almaktadır. ÖTV Kanununa ekli (IV) sayılı listedeki malların ithali veya imalatçıları tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede suretiyle satışı verginin konusunu oluşturmaktadır. (IV) sayılı listedeki mallar; havyar ve havyar yerine kullanılan ürünler, ıtriyat ve parfümeri ürünleri, kürkten giyim eşyası ve aksesuarlar, kristal sofra ve mutfak eşyaları, değerli taşlar ve bunlardan mamul ziynet eşyaları, beyaz eşyalar, ses ve görüntü cihazları, telsiz-telefon cihazları, kristal avizeler, fil dişi, kemik,bağa, boynuz gibi hayvansal maddelerden mamul eşya, silahlar, oyun makine ve aletleri ile muzır neşriyat kapsamında bulunan yayınlar olarak sayılabilir. Bilindiği üzere ÖTV mükelleflerin yazılı beyanları üzerine tarh olunur. Peki hatalı beyan edilerek fazla veya yersiz olarak ödenen ÖTV nasıl düzeltilir? ÖTV Kanununun 15 inci maddesine göre, vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya bu Kanun kapsamına giren vergiyi fatura veya benzeri belgelerde göstermeye hakkı bulunmadığı halde, düzenlediği bu tür belgelerde ÖTV gösterenler, söz konusu vergileri beyan ve ödemekle mükelleftirler. Aynı şekilde Kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir tutarı fatura ve benzeri belgelerde gösteren mükellefler de bu belgelerde gösterilen vergi tutarını beyan etmek ve ödemek zorundadırlar. Kanunun 15 inci maddesinin 1 numaralı fıkrasında, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri saklı kalmak üzere (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi olan malların kayıt ve tescil edildikten sonra iade edilmesi hali hariç, malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya diğer nedenlerle matrahta değişiklik vuku bulduğu ya da yersiz veya fazla vergi hesaplandığı hallerde vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükelleflerin; bunlarla ilgili borçlandığı veya ödediği vergiler için değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin meydana geldiği dönem içinde düzeltme yapabilecekleri, bu vergiden mahsup edebilecekleri veya iade talebinde bulunabilecekleri hükme bağlanmıştır. (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi mallar için dönem şartı aranmayacaktır. Ancak madde hükmüne göre bu şekilde işlem yapılabilmesi için, iade olunan malların işletmeye girmiş olması,yersiz veya fazla ödenen verginin alıcıya iade edilmesi ve bu işlemlerin defter kayıtları, belgeler ve beyannamede gösterilmesi gerekmektedir. İthalat sırasında fazla veya yersiz uygulanan ÖTV, Gümrük Kanununa göre bu vergiye muhatap olanlara iade edilecektir. Bu hükmün uygulamasında, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi mallar ile diğer mallar için aşağıdaki şekilde işlem yapılacaktır. a) (II) Sayılı Listedeki Kayıt ve Tescile Tabi Araçlarla İlgili Düzeltme İşlemler Kanuna ekli (II) sayılı listedeki araçlarla ilgili düzeltme işlemleri, bu araçların kayıt ve tescilinden önce veya sonra iade edilmesine bağlı olarak aşağıdaki bölümlerde yapılan açıklamalara göre yerine getirilecektir. aa)Kayıt ve Tescilden Önce Düzeltme Kanuna ekli (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi malların ilk iktisabından sonra, kayıt ve tescil edilmeksizin iade edilmesi,işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi sebebiyle düzeltme ve iade talep edilmesi durumunda, iadenin 4077 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılması şartı bulunmamaktadır. Bu durumda; - Aracın ilk iktisabında beyan edilen ÖTV'ye ilişkin "ÖTV Ödeme Belgesi"nin aslı, - Aracın iptal edilen satış faturasının birinci nüshasının ve aracın alıcıya teslim edildikten sonra iade edilmesi halinde, iade edilen aracın işletme aktifine girdiğine dair yasal defter kaydının tespiti, - ÖTV'nin alıcıdan tahsil edilmediğine, tahsil edilmişse iade edildiğine dair alıcının kimlik, adres ve telefon bilgilerinin yer aldığı alıcı tarafından da imzalanmış olan tutanak, - Mükellefin düzeltme ve iade talebini belirten dilekçe, mükellefin vergi beyanında bulunduğu vergi dairesine verilecektir.Vergi dairesi tarafından, düzeltilmesi veya iadesi talep edilen verginin ödendiğinin kayıtlardan tespit edilmek suretiyle düzeltme veya iade talebi yerine getirilecektir. bb)Kayıt ve Tescilden Sonra Düzeltme ÖTV Kanununun 15 inci maddesinin 1 numaralı fıkrasına göre, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki araçlardan kayıt ve tescile tabi olanların kayıt ve tescil edildikten sonra iade edilmesi halinde beyan edilen ÖTV'nin düzeltilebilmesi için, bu iadenin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılmış olması gerekmektedir.4077 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde; ambalajında, etiketinde,tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilanlarında yer alan veya satıcı tarafından bildirilen veya standardında veya teknik düzenlemesinde tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikleri içeren malların ayıplı mal kabul edileceği belirtilmiştir. Bu hükme göre tüketici, malın teslim tarihinden itibaren otuz gün içerisinde ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlü olup, bu durumda, bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahip bulunmaktadır. Satıcı,tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Bu madde ile ayıba karşı sorumlu tutulanlar, ayıba karşı daha uzun süre sorumluluk üstlenmemişlerse, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabiidir. İlk iktisabı yapılarak kayıt ve tescil ettirilen aracın, 4077 sayılı Kanunun bahsi geçen hükümleri kapsamında iade edilmesi konusunda satıcı ile alıcının kendi aralarında sulh olmaları halinde, bu durum,taraflar arasında düzenlenecek ayrıntılı bir tutanak veya sözleşme ile tevsik edilmek şartıyla ÖTV Kanununun 15 inci maddesinin 1 numaralı fıkrası kapsamında düzeltme işlemi yapılabilecektir. Söz konusu tutanak/sözleşmede iade gerekçesinin açıkça belirtilmesi, iadenin garanti süresi içinde meydana gelen arıza veya arızalar nedeniyle veya tamir için gereken iş gününün aşılması ya da aracın tamir edilemez olduğunun tespitinden dolayı istenmesi halinde, buna ilişkin teknik raporların da söz konusu tutanak/sözleşmeye eklenmesi gerekmektedir. Taraflar arasında sulh olmaması ve iadenin "Tüketici Mahkemeleri" veya "Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri"nin verdiği karar üzerine gerçekleşmesi halinde de Kanunun 15 inci maddesinin 1 numaralı fıkrası uyarınca beyan edilen ÖTV düzeltilebilecektir. Bu açıklamalara göre, ÖTV Kanununa ekli (II) sayılı listedeki malların kayıt ve tescil edildiktensonra 4077 sayılı Kanun hükümlerine göre iadesi durumunda; - İadenin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre yapıldığına dair ispat edici belgenin (satıcı ve alıcı arasında düzenlenen ayrıntılı tutanak/sözleşme, teknik rapor, Tüketici Mahkemesi veya Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Kararı) aslı veya noter onaylı örneği, - Alıcı adına yapılan kayıt ve tescil işleminin iptaline ilişkin "trafikten çekilmiştir" kaydı düşülen tescil belgesinin aslı veya noter onaylı örneği, - ÖTV'nin alıcıdan tahsil edilmediğine, tahsil edilmişse iade edildiğine dair alıcının kimlik, adres ve telefon bilgilerinin yer aldığı alıcının da imzası bulunan tutanak, - Aracın satış faturasının satıcıdaki nüshası ile iade edilen aracın işletme aktifine girdiğine dair yasal defter kaydı ile tespiti, - Aracın ilk iktisabında beyan edilen ÖTV'nin ödendiğine dair vergi makbuzunun fotokopisi, - Mükellefin düzeltme ve iade talebini belirten dilekçe,vergi dairesine verilecektir. Vergi dairesi tarafından,düzeltilmesi ve iadesi talep edilen verginin ödendiğinin kayıtlardan tespit edilmek suretiyle, düzeltme ve iade talebi, miktarına bakılmaksızın inceleme veya teminat aranılmadan yerine getirilecektir. ÖTV Kanununun 2 nci maddesinin 1 numaralı fıkrasının (b) bendine göre, 4077 sayılı Kanun hükümleri kapsamında iade edilmek suretiyle ÖTV'si düzeltilen kayıt ve tescil edilmiş araçların, kullanılmak üzere motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabı, motorlu araç ticareti yapanlar tarafından kullanılmaya başlanması, aktife alınması veya adlarına kayıt ve tescil ettirilmesi ilk iktisap sayıldığından ÖTV'ye tabi tutulacaktır. Öte yandan ÖTV Kanununun 2 nci maddesinin 2 numaralı fıkrasına göre trampa iki ayrı teslim hükmünde olduğundan, kayıt ve tescil edilmeden önce veya edildikten sonra satıcısına iade edilen ve ÖTV'si düzeltilen araç yerine ilk iktisabı yapılan araç için ÖTV uygulanacağı tabiidir. b) Diğer Mallarla İlgili Düzeltme İşlemleri Kanuna ekli (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi mallar dışında, malların iadesi, işlemin gerçekleşmemesi veya işlemden vazgeçilmesi durumunda, mallar alıcıya teslim edilmişse iade edilen malların ÖTV mükellefinin işletmesine girmesi, ÖTV tahsil edilmişse alıcıya iade edilmesi ve bu işlemlerin defter kayıtları ve belgelerde gösterilmesi şartıyla düzeltme işlemi; fazla veya yersiz tahsil edilen ÖTV'nin, bu durumun ortaya çıktığı döneme ait beyannamede "İndirimler" bölümüne yazılması suretiyle yapılacaktır. Bu durumun ortaya çıktığı döneme ait beyannamede hesaplanan ÖTV olmaması veya hesaplanan ÖTV'nin indirilecek ÖTV'den az olması halinde, indirilemeyen ÖTV tutarının,vergi dairesine verilecek bir dilekçeyle bu dönemdeki veya gelecek dönemlerdeki vergi (ÖTV dahil) borçlarına mahsubu ya da nakden iadesi talep edilebilecektir. Vergi dairesine verilecek dilekçe ile talep edilen mahsup veya iade işlemi, mahsubu veya iadesi talep edilen verginin beyan edilip ödendiğinin ilgili dönem ÖTV beyannamesi ve vergi dairesi kayıtlarından tespit edilmesi şartıyla yerine getirilecektir.