Makaleler

SPK KANUN TASLAĞI GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ AÇILDI

15.3.2012 / Adnan Yıldırım

Yayımlanma Tarihi   :  15.03.2012   ADNAN YILDIRIM Y.M.M SERMAYE PİYASASI KURULU KANUN TASLAĞI GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ AÇILDI Geçtiğimiz yıl SPK tarafından yeni kanun taslağı hazırlanmış ve o taslak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüş ve önerilerinin alınması için gönderilmişti. Kamu kurum ve kuruluşlarının görüş ve önerileri de değerlendirilerek son şekli verilen taslak metin bu defa özel sektörün, sivil toplum örgütlerinin, diğer kurum ve kişilerin görüş ve önerilerine açılmış bulunmaktadır. Taslak şimdilik 116 maddeden oluşmakta, gelecek görüş ve öneriler yanında mevcut taslakta olmayan kurulla ilgili bölümlerin ve son hükümlerin de eklenmesiyle 150-160 maddeden oluşan yeni bir taslak metin beklemekteyiz. Kamuoyunun görüş ve önerilerine açılan SPK kanun taslağının gerekçesi ve taslak ile yapılmak istenilenleri kısa başlıklar halinde sıralayarak bu aşamadaki değerlendirmemizi aşağıdaki gibi özetledik. Taslağın gerekçesi:

• · 02.10.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan ve İstanbul’u küresel finans merkezi yapmayı hedefleyen “İstanbul Uluslar arası Finans Merkezi (İFM) strateji belgesi”nde öngörülmüş olması,
• · Yeni TTK ve AB mevzuatına uyum sağlanması,
• · Gelişmekte olan piyasaların dünya piyasaları içindeki payının artarak devam etmesi ve bu artışın gelecekte de devam edeceği beklentisi,
• · İddialı bir sermaye piyasasına sahip olmanın gerektirdiği teknik yeterlilikler ve piyasa bakışına uygun bir kanuna sahip olunması,
• · SPK dışındaki piyasa kurumlarının oluşumunun ve faaliyetlerinin kanunla düzenlenmesi,
• · İkincil mevzuatla oluşmuş uygulamaların kanuna taşınması, yeni ikincil mevzuat oluşturma yetkisinin kurula verilmesi.

Kanun taslağıyla yapılmak istenenler ise şunlardır.

• · Halka açılmada “kurul kaydına alma” uyglaması yerine  “izahnamenin kurulca onaylanması sistemi”ne geçilmektedir.
• · Hisselerin, nominal bedelin altında ihracına izin verilmektedir. Amaç, zorda olan borsa şirketlerinin durumunun iyice kötüleşmesinin önlenmesidir.
• · Halka açık kabul edilen şirketlerde 250 olan ortak sayısı 500’e çıkartılmakta, bu durumdaki şirketlere 2 yıl içinde halka açılma başvurusu yapma zorunluluğu getirilmektedir.
• · Yeni TTK gereği, kurul tarafından borsada işlem gören şirketlere kurumsal yönetim ilkelerine kısmen yada tamamen uyma zorunluluğu getirilebilecek, bu şekilde yabancıların borsamıza ilgisi artırılabilecektir..
• · Borsa şirketlerinin kar dağıtımı zorunlu olmaktan çıkartılıyor, bu şirketlerin kar dağıtımı kendi genel kurullarının kararına bırakılıyor.
• · Şirketlerce kendi hisselerinin alınması, önemli kararlara katılmayan ortakların ve azınlık pay sahiplerinin şirkete “hisse satma” hakkı, azınlık hissesi sahiplerini “ortaklıktan çıkarma hakkı” gibi yeni düzenlemeler yapılmaktadır.
• · Üst üste 5 yıl zarar ettiren verimsiz yönetimler değiştirilebilecektir.
• · Halka açık şirketlerin borçlanma limitine SPK, diğer şirketlerin borçlanma limitine ise “ilgili bakan” karar verecektir.
• · Kamuyu aydınlatma belgeleri kanunla düzenlenmektedir.
• · Belirli hallerde (büyüklük, garanti, yatırımcının kimliği, satış yöntemi vb.) Kanunun yükümlülüklerinden muafiyet sağlanabilecektir.
• · Halka açık şirketler için, finansal raporlama ve bağımsız denetim konusunda yeni TTK ve kamu gözetimi, muhasebe ve denetim standartları kurulunun düzenlemelerine ilave düzenlemeler yapılabilecektir.
• · Sermaye piyasasında derecelendirme ve değerleme konuları SPK tarafından düzenlenecektir.
• · Borsalarla ilgili kapsamlı düzenlemeler yapılmakta, (kamu dahil) borsalar anonim şirket olarak kurulacaktır. Keza piyasa işleticileri de A.Ş. olarak kurulmalıdır.
• · Kanun taslağı ile, sermaye piyasası kurumları:

1. 1. Yatırım kuruluşları
2. 2. Kollektif yatırım kuruluşları
3. 3. Bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları
4. 4. Fon yönetim şirketleri
5. 5. İpotek finansmanı kuruluşları
6. 6. Konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları
7. 7. Varlık kiralama şirketleri
8. 8. Merkezi takas kuruluşları
9. 9. Veri depolama kuruluşları,

10. Diğer kurumlar Olarak düzenlenmektedir.

• · Taslakla, “özdüzenleyici kuruluş” olarak, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu statüsünde ve sektörün tamamını kapsayan bir “Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği” kurulmaktadır. Yatırım kuruluşları, kollektif yatırım kuruluşları ve kurulca uygun görülen diğer sermaye piyasası kurumları birliğe üye olmak zorundadırlar.
• · Finansal piyasaların alt yapı kuruluşları olan merkezi takas, merkezi saklama ve veri depolama kuruluşları kanunla düzenlenmektedir.
• · Küresel kriz sonrası ortaya çıkan merkezi karşı taraf (alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı alıcı rolünü üstlenerek takası tamamlayan) düzenlemesi yapılmaktadır.
• · Yatırımcıları tazmin merkezi oluşturulmaktadır.
• · AB  direktiflerine uygun olarak “fon yönetim şirketi” oluşturulmakta ve yatırım fonları sadece bu şirketlerce kurulabilecektir. Fon içtüzüklerinin noterce onaylanma zorunluluğu kaldırılmakta, azami tedavül sayısının belirlendiği “yarı açık uçlu fon” yapısından, tedavül limitinin bulunmadığı “tam açık uçlu fon” yapısına geçilmektedir.
• · “Değişken Sermayeli Yatırım Ortaklığı” adıyla farklı portföylerden oluşacak şekilde yapılanabilecek bir şirket türü oluşturulmaktadır.
• · Yatırım fonlarının ihracı ve itfası, günlük kurlara göre yabancı para cinsinden yapılabilecektir.
• · Konut finansmanında, sermaye piyasası araçlarıyla kredi veren kuruluşun uzun vadeli ve ucuz finansman kaynağı sağlamasını sağlamaya dönük yeni düzenlemeler yapılmaktadır.
• · Elektronik ortamdakiler dahil, izinsiz halka arzlardan toplanan paraların geri iadesi ile yaptırımları düzenlenmektedir.
• · Sermaye Piyasası Kurulunun denetim yetkisinin kapsamı, inceleme, erişim, belge ve kayıtların alınması konuları yeniden düzenlenmekte; hakim kararı olmaksızın arama yapılabilmesi olanağı verilmektedir.
• · Halka açık veya açık kabul edilen şirketten elde edilen  örtülü kazanç’ın şirkete geri  iadesi düzenlenmektedir.
• · Taslakta, kanuna aykırı işlemler için alınacak tedbirler ve yaptırımları her bir işlem bazında ayrı ayrı ve detaylı belirtilmiştir.
• · İdari para cezası gerektiren fiiller için 20.000-250.000 türk lirası arasında idari para cezaları belirlenmiştir.  Piyasa bozucu eylemde bulunanlara, bu cezaların 5 katı uıygulanabilecektir.
• · Bilgi suiistimali (insider trading-içeriden öğrenenlerin ticareti),  piyasa dolandırıcılığı (manipülasyon), usulsüz halka arz ve izinsiz sermaye piyasası faaliyetinde bulunma, güveni kötüye kullanma, örtülü kazanç aktarımı, bilgi-belge vermeme, denetimi engelleme, defter ve kayıtlarda usulsüzlük,sır saklama yükümlülüğüne uymama vb. Fiiller kanunda detaylı tanımlanmış ve 6 yıla kadar muhtelif hapis, 10.000 güne kadar muhtelif adli para cezaları ve verilen zararın yada elde edilen menfaatin  3 katına kadar tazmin cezaları verilebilecektir.

Taslakta, halka açılmak ve diğer sermaye piyasası araçlarını halka arz etmek genel olarak biraz daha kolaylaştırılıyor, süreler kısaltılıyor. Ancak taslakta, orta boy ve küçük işletmelerin daha kolay halka arz edilebilmesine dönük herhangi özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Taslak, İstanbul’u uluslar arası finans merkezi yapmaya ve yabancı yatırımcıların Türk sermaye piyasasına daha fazla çekilmesine odaklanmış. Belki de bu nedenle bizlerin taslakta görmeyi arzu ettiğim orta boy ve küçük işletmelerle ilgili özel bir düzenleme  bulunmamaktadır. Bu durumun nedeni, bu taslağın son haline Başbakanlık aşamasında eklenmesi düşünülen ilave maddelerden kaynaklanıyor olabilir. Bizim anladığımız, İFM projesini güçlendirmek adına, Türkiye’deki tüm borsaların tek bir holding çatısı altında örgütlenmesi olarak biliniyor. Bu yaklaşımları, TOBB bünyesindeki borsalar için de geçerlidir. Belki de farklı büyüklükte borsalar ve o borsalara uygun kurallar oluşturulması, taslağın Başbakanlıkta son şeklinin verileceği aşamaya bırakılmıştır…