Makaleler

ANONİM ŞİRKETLERDE SERMAYE ARTIRIMI, YASAL DEĞİŞİKLİK GEREKTİREN BİR SORUN

15.10.2012 / Adnan Yıldırım

Yayımlanma Tarihi  :   15.10.2012     Adnan YILDIRIM @adnyildirim ANONİM ŞİRKETLERDE SERMAYE ARTIRIMI, YASAL DEĞİŞİKLİK GEREKTİREN BİR SORUN Yeni TTK anonim şirketlerde sermaye artırımında yeni esaslar getirmiştir. Konuyla  ilgili düzenlemeler TTK’nun 456-472. Maddelerinde düzenlenmiştir. Eski Kanunda sadece 4 maddede (eski TTK Md:391-394) ve kısa madde metinlerinde düzenlenmiş bulunan sermaye artırımı konusuna yeni TTK’da 17 maddede, uzun madde metinleriyle ayrıntılı ve tamamen yeni düzenlemelere yer verilmiştir. Yeni kanun hükümlerine göre anonim şirketlerde sermaye artırımı aşağıdaki şekilde yapılabilecektir.

• · İç kaynaklardan yapılan sermaye artırımı hariç, taahhüt edilmiş olan nakdi sermaye tutarları ödenmedikçe sermaye artırımı yapılamayacaktır. Ödenmemiş tutarların şirket sermayesi içindeki oranının önemsiz olması halinde ise bu durum sermaye artışına engel oluşturmayacaktır.
• · Sermaye artışına, esas sermaye sisteminde olan anonim şirketlerde genel kurul, kayıtlı sermaye sistemindeki halka açık olmayan anonim şirketlerde yönetim kurulu karar verebilecektir.
• · Esas sözleşme değişikliği için izin alınması gereken hallerde, izin alınmış şeklinin genel kurulda değiştirilmesi halinde bu değişikliğin Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca onaylanması gerekir.
• · Sermaye artırımı kararları 3 ay içinde tescil edilmelidir, aksi halde geçersiz hale gelir ve tahsil edilmiş artırım tutarları varsa iade edilir.
• · Şirket kuruluşundaki fesih davası (TTK Md:353) ile tescil ve ilan işlemleri (TTK Md:354) sermaye artırımında da kıyas yoluyla uygulanır.
• · Sermaye artırımı, yönetim kurulu tarafından şirket merkezinin (şubeye tahsis edilen sermaye tutarı artırılmışsa şubenin) bulunduğu yerin ticaret siciline tescil edilir, ilanı gereken hususlar ilan ettirilir ve (zorunlu kılınacak şirketlerin) internet sayfasına konulur.
• · Sermaye artırımı öncesinde yönetim kurulu , açık, eksiksiz, doğru ve dürüst bilgi verecek şekilde bir beyanda bulunur.Beyanda, taahhüt bilgileri, nakdi ve ayni artırımlar, değerlemeler, prosedürler, rüçhan hakları  vd. detaylara (TTK Md:457/2) yer verilir.
• · Esas sermaye sisteminde artırılan sermayenin tamamı ya esas sözleşme değiştirilerek yada iştirak taahhütnamesi ile taahhüt edilir.Taahhüt, kayıtsız, şartsız, ve yazılı olarak yapılır.
• · Kayıtlı sermaye sisteminde halka açık olmayan bir anonim şirkette sermaye artırımı, verilen yetki ve kanun hükümlerine uygun olarak kayıtlı sermaye tavanına kadar yönetim kurulunca yapılabilir. Yönetim kuruluna en fazla 5 yıllık bir süre için yetki verilebilir.
• · Genel kurul, alacaklıların ve çalışanların yeni payları edinmelerini sağlamak amacıyla sermayenin şarta bağlı artırılmasına karar verebilir.

Rüçhan Hakkı Nasıl Kullanılacak? Eski kanunda iki satırda ve üç cümlede kısaca düzenlenen rüçhan hakkı ile ilgili düzenlemeler mevcut ortakların hukukunu koruma amaçlı olarak yeni kanunda (Md:461) beş fıkrada ayrıntı düzenlenmiştir. Yeni düzenlemenin genel hatları şöyledir:

• · Her ortak, ortaklık payı oranında sermaye artırımına katılabilir.
• · Rüçhan hakkı ancak genel kurul tarafından ve şu hallerde sınırlandırılabilir yada kaldırılabilir.

- Haklı sebepler bulunmalıdır (halka arz, işletmenin kısmen yada tamamen devralınması, iştirak devralınması, işçilerin şirkete katılmaları gibi). - Esas sermayenin yüzde %60’ının olumlu oyu gerekir (kayıtlı sermaye sisteminde aynı oran yönetim kurulu kararında da aranır). - Rüçhan hakkının sınırlandırılması yada kaldırılmasıyla hiç kimseye haklı görülemeyecek fayda sağlanmamalı yada hiç kimse haksız kayba uğratılmamalıdır.

• · Yönetim kurulu, rüçhan hakkının sınırlandırılması yada kaldırılmasının gerekçeleri ile yeni payların primli-primsiz çıkarılma sebeplerini ve hesaplamasını bir raporla açıklar. Bu rapor tescil ve ilan edilir.
• · Yönetim kurulu, rüçhan hakkı kullanımı esaslarını bir kararla belirler ve pay sahiplerine 15 gün süre verilir.Bu karar tescil ve ilan olunur, varsa şirketin internet sitesine konulur.
• · Rüçhan hakkı devredilebilir.

Sermaye Artırımında İç Kaynak-Dış Kaynak Oran Eşitliği Sorunu Yeni kanunda, iç kaynaklardan sermaye artırımı konusunda özel bir düzenleme yapılmıştır. Aşağıda yeni düzenlemenin esaslarını özetleyip sonrasında da uygulamada önemli sorun yaratacağını düşündüğümüz bir konuyu ayrıca dile getireceğiz.

• · Şirket bilançosunun pasifinde yer alan yedek akçelerin serbestçe kullanılabilen kısımlarından oluşan fonlar kullanılarak iç kaynaklardan sermaye artırımı yapılabilir.
• · İç kaynaklardan yapılacak sermaye artırışının dayanağı, onaylanmış yıllık  bilançodur. Bilanço tarihinden 6 aydan fazla bir süre geçmişse yeni bir bilanço çıkarılır ve yönetim kurulunca onaylanır.
• · Bilançoda, sermaye artırımına uygun fonların bulunması halinde, bu fonlar sermayeye dönüştürülmeden, taahhüt yoluyla sermaye artırılamaz.
• · İç kaynaktaki fonların sermayeye dönüştürülmesi yanında AYNI ZAMANDA taahhüt yoluyla da sermaye  artırımı yapılabilir. Ancak bu durumda, iç kaynaktan yapılacak artış ile taahhüt yoluyla artışın AYNI ORANDA olması zorunludur. Aksi halde TTK Md:462/3. maddenin mevcut hali nedeniyle iç kaynaktan sermayeye dönüştürülecek tutarlar ile yeni taahhüt şeklinde sermayeye eklenecek tutarlar tek bir genel kurulda yapılamayacak, birden fazla genel kurul yapılması gerekecektir.İşte SORUN da buradadır, kanun maddesinin yazımından yada yazımın altında yatan varsayımdan kaynaklanan önemli bir sorun bulunmaktadır. Kanun maddesi, iç kaynaktaki fonlardan sermayeye dönüştürülecek tutarlar ile yeni taahhütle yapılacak sermaye artışının farklı oranlarda ve aynı genel kurulda birlikte yapılabilmesine imkan verecek şekilde değiştirilmelidir. Kanunun 462.maddesinin 3. fıkrasının önerimizi karşılayacak şekilde değiştirilmemesi durumunda, sermaye artırımı yapacak şirketlerin çoğu, sermaye artırımını ancak 2 genel kurulla tamamlayabileceklerdir.