3.10.2013 / Adnan Yıldırım
Yayımlanma Tarihi : 03.10.2013 Adnan YILDIRIM adnanyildirim@batiymm.com.tr @adnyildirim
ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE YÖNETİM, TEMSİL VE KAMU BORÇLARINDAN SORUMLULUK
11.09.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Seri:A Sıra No:5 nolu Tahsilat Genel Tebliği ile devlet alacaklarının tahsilinde güncel mevzuat ve teknolojiye uygun yeni uygulamalar açıklanmıştır. Tebliğe göre, mevcut durumda sadece banka hesaplarına uygulanan elektronik haczin Kasım/2013 başından itibaren tapu, trafik, sicil, odalar, PTT, MKK vb kurum ve kuruluşlarda da uygulanacak. Tebliğdeki diğer önemli bir konu ise yeni TTK sonrası, devlet alacakları karşısında kanuni temsilcilerin (limited şirketler de ilaveten ortakların da) sorumluluğu konusunda son durumla ilgili yapılan açıklamalardır. A. Anonim Şirketlerde Yönetim ve Temsil 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun anonim şirketler bölümünün “Yönetim ve Temsil” başlığı altında 365-396. maddelerinde şirket yönetiminin ve temsilin yönetim kuruluna ait olduğu belirtilerek, yönetim ve temsilin kapsam ve sınırları belirlenmiş, hangi hallerde ve ne şekilde yönetimin ve temsilin devredilebileceği konuları ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Prensip olarak, kanunun izin verdiği istisnai durumlar hariç anonim şirketler yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil edilir. Yönetim kurulu, yönetim yetkisini TTK Md:367’de belirtilen esaslara göre,
suretiyle şirket yönetimi, TTK’nun 375. maddesinde belirtilen görev ve yetkiler hariç olmak üzere kısmen veya tamamen devredilebilir. Yönetimin devredilmediği durumda yönetim, yönetim kurulu üyelerinin tamamına aittir. Yönetim kurulu görev ve yetkilerinin tamamını devredemez. Yönetim, aşağıdaki konulardaki görev ve yetkilerini devredemez,
Şirket esas sözleşmesinde aksi düzenlenmemişse veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi (çift imza ile kullanılmak üzere) yönetim kuruluna aittir. TTK Md:370’ e göre yönetim kurulunca,
temsil yetkisi devredilebilir. Şirketi temsile kimlerin yetkili olduğu ve şirketin ne şekilde temsil edileceğinin karara bağlanarak, kararın/kararların notere tasdik ettirilerek tescil ve ilan ettirilmesi yönetim kurulunun görevidir. B. Limited Şirketlerde Yönetim ve Temsil Limited şirketlerde, şirket sözleşmesinde belirtilmek suretiyle şirketin yönetim ve temsili, en az bir ortağın şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin bulunması koşuluyla,
verilebilir (TTK Md:623). Anonim şirketlerde yönetim kurulu için olduğu gibi limited şirketlerde de şirket müdürleri için benzer mahiyette devredilemez/vazgeçilemez görev ve yetkileri bulunmaktadır (TTK Md:625). Limited şirket müdürlerinin temsil yetkilerinin kapsamı, sınırlandırılması, imza yetkilerinin belirlenmesi, imza şekli, tescil ve ilan konularında, anonim şirketlerin ilgili hükümleri kıyasen uygulanır. C. Temsilcilerin Kamuya Borçlardan Sorumluluğu Anonim ve limited şirketlerin de aynı tanım içinde yer aldığı tüzel kişilerin temsil yetkisine sahip yöneticilerinin devlet alacaklarına karşı sorumluluğu 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun “Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu” başlıklı Mükerrer 35. Maddesinde düzenlenmiştir. Kanun maddesinin en son 04.06.2008 ve 5766 Sayılı Kanunla değişik son metnine göre,
Madde metninde açıkça yer alan düzenlemeye göre, kanuni temsilcilerin sorumluluğu ihmal, kusur, kasıt, hata, ekonomik kriz, sektörel sorunlar, yanlış icraat gibi sebeplere bağlanmamış olup koşulsuz, kusursuz, sınırsız ve müteselsildir. Maddenin bu halinin, şirket yöneticisi olmayı caydırıcı olduğu, hatta hukukun genel ilkelerine açıkça aykırı olduğu söylenebilir. Üstelik şirketin üçüncü kişilere olan borçları için böyle bir sorumluluk söz konusu değildir ve bu durum kamu lehine haksız rekabet yaratmakta olup madde metninin değiştirilmesi de gerekmektedir. Ayrıca şirketin kanuni temsilcileri, Vergi Usul Kanununun 10. Maddesine göre, şirket tüzel kişiliğine düşen görevleri yerine getirmek zorundadır. Kanunda belirtilen şirkete düşen görevlerin yerine getirilmemesinden kaynaklanan ve şirketten alınamayan vergi ve vergiye bağlı alacaklar şirket temsilcisinin şahsi mal varlığından alınır. Limited Şirket Ortaklarına İlave Sorumluluk AATUHK’nun 35. Maddesi, limited şirket ortaklarına, anonim şirket ortaklarında olmayan ilave sorumluluk yüklemektedir. Maddeye göre,
Bu arada limited şirketlerde, noterden yapılan ortaklık payının devri, tescil ve ilan edilmese dahi aksine ortaklar kurulu kararı olmadıkça devir tarihinden geçerli olacak ve payını devreden ortağın sorumluluğu devir tarihinde sona erecektir. Ortaklar kurulunun, devri reddetmesi halinde ise devir işlemi geçersiz olacağından ortağın sorumluluğu devam edecektir. D. Vergi (ve diğer tahsil) Dairelerine Uyarılar Uygulamada, şirketlerden tahsil edilemeyen kamu alacakları için şirketten tahsil edilip-edilemeyeceği ile yöneticilerinin temsil yetkilerinin bulunup-bulunmadığı konularında titiz davranıldığı söylenemez. Uygulamada, yanlış kişilere yapılan takiplerle karşılaşıyoruz. Bu nedenle, Tebliğinin muhtelif bölümlerinde, öncelikle kamu alacağının şirketin malvarlığından kısmen veya tamamen tahsil edilemeyeceğinin tespit edilmesi, sonrasında ise için kanuni temsilcilerin şahsi mal varlıklarından takip ve tahsilat sürecinin başlatılabilmesi için mutlaka şirketteki temsil yetkisinin kime/kimlere ait olduğunun tespit edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Yapılacak tespit sonrasında ise sadece temsile yetkili olanların sorumlu tutulmaları, temsil yetkisi olmayan yöneticiler hakkında takip işlemi yapılmaması gerektiği şeklinde uyarılara da yer verilmiştir.