Makaleler

RAF ÖMRÜ SÜREKLİ UZATILAN “PERAKENDE TİCARETİN DÜZENLENMESİ KANUN TASARISI” TASLAĞI GÖRÜCÜYE ÇIKTI

5.11.2013 / Adnan Yıldırım

Yayımlanma Tarihi    : 05.11.2013   Adnan YILDIRIM adnanyildirim@batiymm.com.tr @adnyildirim  

RAF ÖMRÜ SÜREKLİ UZATILAN “PERAKENDE TİCARETİN DÜZENLENMESİ KANUN TASARISI” TASLAĞI GÖRÜCÜYE ÇIKTI

Başta bakkallar olmak üzere küçük esnafın, tüccarın ve sanayicinin tamamının mevcut durumda bir boyutuyla zarar gördüğü/ sorun yaşadığı ve sonuçta olumsuz etkilendiği hipermarketler ve AVM’ler konusu yılan hikayesine dönen yılların konusudur. Perakende ticarette rekabet gücünü  kaybeden esnaf ve tüccar bir yandan kepenk kapatırken büyük alışveriş merkezine ürün temin eden üretici ve sanayicilerimiz de bu merkezlerin fiyatlandırma ve keyfi faturalandırmaları altında ezile gelmiştir. Süreç, hipermarketlerin ve içeriği gittikçe genişleyen AVM’lerin lehine gelişti. Sonuçta, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı nihayet bir tasarı taslağını internet sayfasına koydu ve tarafların görüşlerine açtı. Taslakla Yapılmak İstenen Düzenlemelerin Ana Hatları Toplam 28 maddeden oluşan taslakla yapılmak istenenler aşağıda özetlenmiştir.

• Her ilde, il düzeyinde stratejik bir ticari plan hazırlanacaktır. Planda, perakende işletmelerin birbirine mesafesi, meskenlere, insan sağlığı bakımından risk oluşturan tesis vb yerler ile yerleşim merkezlerine mesafesi dikkate alınacaktır.
• Stratejik ticari plan komisyonu, valinin başkanlığında ildeki ilgili kamu kurumları ve mesleki kurumların yöneticilerinden oluşturulacaktır.
• Perakende işletmeler, her ildeki stratejik plana uygun olarak belediyelerin/özel idarelerin izniyle açılabilecektir.
• Stratejik plana uygun olarak açılmayan ve/veya faaliyette bulunmayan perakende işletmeler devlet ve diğer kamusal/mesleki teşviklerden yararlanamayacaklardır.
• Stratejik plana uygun açılan ve /veya faaliyet bulunan perakende işletmelere ilave teşvik ve destekler sağlanabilecektir.
• Üreticiler/tedarikçiler ile perakende işletmeler arasındaki alım satım işlemlere mevzuata uygun sözleşmelerle yapılacaktır.
• Üretici ve ya tedarikçiden  yeni mağaza açılışı, tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli gibi adlar altında  ürün talebini doğrudan etkilemeyen prim veya bedel talep edilemeyecektir.
• Sözleşmede belirtilmesi ve ürün talebini doğrudan etkilemesi kaydıyla, büyük mağaza ve zincir mağazalar ile bayi ve özel yetkili işletmeler, reklam, anons ve raf tahsisi gibi hizmetlerinden dolayı üretici ve tedarikçide prim ya da bedel talep edebilecektir. Ancak bu şekilde talep edilebilecek bedel toplamı, ilgili ürünün o işyerinde elde edilecek yıllık cirosunun %2’sini geçemeyecektir.
• Alım satım kaynaklı ödemeler, sözleşmede öngörülen tarihte yapılacaktır. Üretiminden itibaren 30 dün içinde bozulabilen hızlı tüketim mallarına ilişkin ödemelerde, ödeme süresi teslim tarihinden itibaren 20 günü geçemez. Taslak tasarıda hüküm bulunmayan hallerde  geç ödemelerin sonuçları hakkında TTK’nun 1530. Maddesi hükümleri uygulanacaktır.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, gerektiğinde mağaza markalı ürünlere çeşit ve oran bakımından sınırlama getirebilecektir. Bu ürünlerin üzerinde ve ambalajında üretici veya tedarikçinin ad ve markasına da yer verilecektir
• İndirimli ve promosyonlu satışlar, hızlı tüketim malları (Gıda, temizlik ve kşisel bakım ürünleri) için her zaman, diğer mal ve hizmetler için ise bayramlarda, özel günlerde, mevsim sonlarında, tasfiye ve değişiklik durumlarında yapılabilecektir. Diğer mal ve hizmetlerde kampanyalar azami 15 gün süreli olabilecektir.
• Alıveriş merkezinin büyüklüğüne göre 100-200 m2 arasında bir alanın sosyo-kültürel etkinlikler için ayrılması zorunludur.
• Alışveriş merkezlerinde, tıbbi müdahale ünitesi, ibadethane, bebek bakım odası gibi ortak kullanım alanları oluşturulacaktır.
• Alışveriş merkezlerinde, geleneksel, kültürel ve sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri icra edenlere kiraya verilmek üzere toplam satış alanının en az %1’i yer ayrılacaktır. Bu faaliyetler için kira bedeli rayiç bedelin dörtte birini geçemeyecektir.
• Büyük mağaza ve zincir mağazalar, yöresel ürünler için en az %5 raf tahsisi yapmak zorundadırlar.
• Pil, kağıt ve cam gibi geri dönüştürülebilir atıklar için geri dönüşüm kutuları bulundurulmak zorundadır.
• Esnaf ve sanatkar işletmelerince satışa sunulan malların etkin bir şekilde piyasadan temini amacıyla Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca verilecek izinle anonim şirket statüsünde tedarik ve dağıtım şirketi kurulabilecektir. Bu şirketin faaliyet karlarına 5 yıllık gelir ve kurumlar vergisi istisnası ile stopaj istisnası öngörülmektedir.
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığının koordinasyonunda, kanunun amacına uygunluğunun sağlanması ve işbirliği amacıyla ilgili kuruluşların katılımıyla ve giderleri Bakanlık bütçesinden karşılanan  Perakendeciler Konseyi oluşturulacaktır.
• Kanunun uygulamasında denetim yetkisi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı veya istenirse Belediyelerce de kullanılabilecektir.
• Taslağın 24 maddesinde, 11 ayrı bentte bin TL ile yüz bin TL arasında değişen maktu idare para cezaları ile cironun %5 ve %10’u oranlarında nispi idari para cezaları öngörülmüştür. Ayrıca, kapatma cezası ve artırımlı idari para cezaları da uygulanabilecektir.
• Taslakla, 3572 Sayılı Kanunun işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının bütün işyerleri için tek tip olmasını zorunlu kılan maddesi yürürlükten kaldırılmaktadır.
• Taslağa göre, kanunun uygulaması için şimdilik 10 adet yönetmelik çıkarılması öngörülmüştür.

Taslak, bugüne kadar şikayet konusu olmuş konuların tamamını dikkate alan bir içerikte kaleme alınmış. Bundan sonraki aşamada değişikliklere uğraması muhakkaktır. Üretici, tedarikçi ve tüketicilerin yaşadığı mevcut olumsuzlukların giderilmesi önemlidir, TBMM gündeminde yer bulması zor görünse de yeterince geç kalınmıştır, yasalaştırılması için çaba göstermek gerekir. Taslakta, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca uygulamaya yön vermek üzere çıkartılacak 10 adet yönetmelik çıkartılacak olması her ilde belirlenecek stratejik ticari plan ile komisyon ve konsey öngörülmüş olması gibi hususlar kanundan beklentilerin uygulamada karşılanacağı (ya da karşılanmayacağı) anlamına gelmektedir.