16.12.2013 / Adnan Yıldırım
Yayımlanma Tarihi : 16.12.2013 Adnan YILDIRIM adnanyildirim@batiymm.com.tr @adnyildirim OSB’LERDE TEK BACAKLI KOYUNDAN İKİ POST ÇIKIYOR! Organize Sanayi Bölgelerinde yaşanan ve çözüm bekleyen sorunlardan birisi de “çevre temizlik vergisi” ile “ evsel katı atık toplama ücreti”nin bölge kullanıcılarından mükerrer olarak alınmasıdır. OSB’lerde, evsel katı atık toplama dışındaki diğer belediye hizmetlerinin tamamı bölge yönetimleri tarafından verilmekte, buna rağmen hem çevre temizlik vergisi hem de evsel katı atık toplama ücreti tam olarak ödenmektedir. Konunun ilgili mevzuat hükümleri dikkate alınarak incelenmesi sonucundaki tespit, değerlendirme ve önerilerimiz aşağıdadır. ÇEVRE TEMİZLİK VERGİSİ Çevre Temizlik Vergisi, 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44. Maddesinin birinci fıkrasına göre “Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabidir.” Verginin mükellefi binaları kullananlardır, mükellefiyet binanın kullanımı ile başlar. Her yıl yeniden değerleme oranında artan maktu vergi tutarları, kanun maddesinin on ikinci fıkrasının verdiği yetkiye göre Bakanlar Kurulunca, yöreler, belediyelerin nüfusları ve bina grupları itibariyle ayrı ayrı dörtte birine kadar indirilebilir ve ya yarısına kadar artırılabilir. Bulundukları yerin sosyal ve ekonomik farklılıkları ve büyüklüklerini de dikkate alarak binaların hangi dereceye gireceği belediye meclislerince belirlenir. 30 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinin “I. Verginin Konusu ve Kapsamı” bölümünün ikinci paragrafında, çevre temizlik hizmetinden ne anlaşılması gerektiği aşağıdaki gibi açıklanmıştır. Maddenin birinci fıkrasında geçen, "Çevre temizlik hizmetinden, bu madde kapsamındaki konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalarda yeme, içme, kullanma, büro ve benzeri faaliyetler sonucu veya park ve piknik alanları gibi yerlerde oluşan ve çevrenin kirlenmesine neden olan her türlü çevresel atıkların, çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerinin önlenmesi için düzenli bir şekilde toplanması, taşınması, geri kazanılması, düzenli depolanması ve bertarafı suretiyle çevreye ve insan sağlığına zararsız hale getirilmesi ve bu suretle ekonomiye katkı sağlama işlemlerinin tümünün veya birkaçının anlaşılması gerekir.” Belediyelerce verilen çevre temizlik hizmetlerinin kapsamı oldukça geniştir. OSB’lerde, evsel katı atık toplama dışındaki çevre temizlik hizmetlerinin tamamı OSB yönetimleri tarafından verilmektedir. Buna rağmen OSB kullanıcıları çevre temizlik vergisini tam olarak ödemektedirler. EVSEL KATI ATIK ÜCRETİ “Evsel Katı Atık Ücreti”, 2872 Sayılı Çevre Kanununun 11. Maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak 27.10.2010 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının internet sayfasında yayınlanan Evsel Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz’daki esaslara göre tespit edilmektedir. Yönetmelik kapsamında ücretlendirilecek atık hizmetleri şunlardır: 1) Kentsel veya endüstriyel atıksuların toplanması, arıtılması, deşarjı veya geri kazanımı ve ıslahına ilişkin yatırımlar, 2) Atıksu sistemlerinin işletmesi, bakım ve onarımı, 3) Arıtma çamuru bertarafına veya geri kazanılması, 4) Evsel katı atıklar için toplama, taşıma, aktarma, geri kazanım (kompost, yakma) ve bertaraf tesisleri kurulması, işletilmesi, kapatılması ve kapatma sonrası izlenmesi ve bakımı. Kapsama giren hizmetler için belirlenecek “ücret” tanımı, yine Yönetmeliğin 4/m maddesinde aşağıdaki gibi yapılmıştır. “ m) Ücret: 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği çevre temizlik vergisi ile aynı Kanunun 87 nci maddesi uyarınca kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelini de içerecek şekilde; atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında tam maliyet esaslı tarifeye göre belirlenen toplam sistem maliyetini karşılamak üzere evsel katı atık ve atıksu hizmetlerinden yararlananlar tarafından ödenmesi gereken parasal değeri, ifade eder.” Ayrıca Kılavuzun 5. Sayfasında “1. Tarife Belirleme İlkeleri” başlığı altında daha açık ve belirgin bir şekilde aşağıdaki paragrafa yer verilmiştir. “ Tam maliyet belirlenmesinde mükerrer hesaplama olmaması için; 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereğince alınan çevre temizlik vergisi toplam sistem maliyetinden çıkartılmalıdır. Verilen aynı hizmet için birden fazla bedel alınamaz.” Evsel katı atık hizmetleri için ücretlendirme tespiti ile ilgili Yönetmeliğin 18/2. maddesi aynen aşağıya alınmıştır. “…. (2) Evsel katı atık hizmetlerine ait ücretler belirlenirken, atık üreticisinin ürettiği atık miktarı aşağıdaki birimlerden biri veya birkaçı kullanılarak tespit edilebilir: a) Atık ağırlığı, b) Konteyner sayısı, konteyner hacmi, konteyner doluluk oranı ve atık toplama sıklığı, c) Atık toplama aracı sayısı, araç hacmi, araç doluluk oranı ve atık toplama sıklığı, ç) Atık üreticilerinin hane halkı büyüklüğü, hastanelerde yatak sayısı, okullarda öğrenci sayısı gibi belirli özelliklerine göre belirlenebilecek sabit atık üretim değerleri.” Evsel katı ücret tarifelerinin belirlenmesiyle ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde, belediyelerde gerçekçi ve hizmetin gereklerine uygun verimli maliyet yapılarının varlığı ile yapılan hesaplamaların ve belirlenen ücret tarifelerinin yukarıdaki yasal düzenlemelere uygun olup olmadığı hususları dikkate alınması gereken önemli konular olarak öne çıkmaktadır. SONUÇ