15.10.2007 / Osman Ayhan
Yayımlanma Tarihi : 15.10.2007 GVK�nun 40/1 nci maddesinde; �ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan giderler� in indirilecek giderler olduğu düzenlenmiştir. Bu tür giderlerin VUK�nun 227 ve müteakip maddeler gereği tevsiki zorunludur. Tevsik edilemeyen giderlerin indirim konusu yapılması kabul edilmemektedir. 4108 Sayılı Kanunla GVK�nun 40/1n ci maddesine eklenen yeni bir hükümle bazı giderlerin VUK hükümlerine göre tevsik edilemediği hallerde de indirimi kabul edilmiştir. Bu hüküm götürü ihracat gideri olarak kabul görmüş ve madde metnine �ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.� şeklinde dahil edilmiştir. Bu düzenlemeye ilişkin bazı hususları aşağıdaki gibi açıklamak mümkündür. 1. Bu uygulamadan hangi mükellefler yararlanabilmektedir? Dar mükellefiyet esasında vergilendirilenlerde dahil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir. 2. Hangi faaliyetler bu kapsama dahildir?
faaliyetlerinin hasılatları bu kapsama dahildir. 3. Götürü gider kaydı belgeli gider kaydına engel midir? Belgesi temin edilemeyen harcamalarda, belgelendirilememiş giderlerine karşılık gider kaydı yapılmaktadır. Belgesiz gider olarak kayıtlarda yer alan tutarlar dönem sonunda götürü gider hesabıyla karşılaştırılarak gider sayılmaktadır. Kanun metninde de açıkça yazıldığı üzere, belgeli giderlerine ilaveten hesaplanarak belgesiz giderler gider sayılmaktadır. Bu uygulama, 194 sayılı GVK Genel Tebliği�ndeki harcama esasına ve aktifteki mal varlığında bir azalma olmasına dayanmaktadır. Kısaca, sorunsuz götürü ihracat gideri uygulama şeklidir. 4. Götürü ihracat gider tutarı nasıl hesaplanacaktır? İhracat, yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj, teknik hizmetler ile taşımacılık faaliyetlerinden döviz olarak elde edilen hâsılatın binde beşi (%0 5) olarak hesaplanacaktır. Hasılata konu dövizlerin kambiyo mevzuatı gereğince Türkiye�ye getirilme şartı bulunmamaktadır. 5. Götürü ihracat için hasılat nasıl hesaplanacaktır? Her türlü ihracat ve yurt dışı taşımacılıktan döviz cinsinden elde edilen hasılat, götürü ihracat gideri hesabında hasılat olarak dikkate alınabilecektir. Aşağıdaki ihracatlar hasılatı kapsama dahildir.
götürü ihracat gideri hesabında hasılat olarak dikkate alınabilecektir. Ancak, aşağıdaki teslimler kapsama dahil değildir.
Bu teslimlerde malın yurt dışına çıkarılmasının önemi bulunmamaktadır. 6. Döviz olarak elde edilen hasılatın TL karşılığı nasıl hesaplanacaktır? Esas olan kurlar, hasılatın kaydedilmesi gereken tarihte geçerli olan ve T.C. Merkez Bankası�nca tespit ve ilan edilmiş döviz alış kurlarıdır. Hasılatın kanuni süreden sonra kayıtlara intikal ettirilmesi halinde, götürü gider uygulamasında dikkate alınacak hasılat yine kaydedilmesi gereken tarihteki hasılat olacaktır. İhracat işleminde fatura tarihi, gümrük beyannamesi tarihi, fiili ihraç tarihi (gümrük hattı geçiş tarihi) farklı olabilmektedir. Burada malın teslim edilmiş sayılması, gümrük hattı geçiş tarihi olarak kabul edildiğinden bu tarihte geçerli olan T.C.Merkez Bankası döviz alış kuru dikkate alınarak TL hesabı yapılmalıdır. Dövizlerin yurda getirilmesi ile ortaya çıkacak kur farklarının götürü ihracat gideri hasılat hesabına etkisi bulunmamaktadır. 7. İhracat tutarının tespitinde teslim şartının FOB, CF, CİF vb. olmasının önemi var mıdır? FOB satış esas itibariyle mal bedelini, CF satış mal bedeli ile birlikte navlun bedelini, CIF satış ise bunlara ilaveten sigorta bedelini ifade eder. Hasılat hesabında;
o İhracatçı taşımayı döviz karşılığı başka kurum ve gerçek kişilere yaptırması halinde gümrük beyannamesindeki FOB bedel, o Taşımanın bizzat ihracatçı tarafından yapılması halinde sigorta bedeli hariç bedel, o Taşımanın ihracatçı tarafından Türk Lirası karşılığında diğer gerçek ve tüzel kişilere yaptırılması durumunda sigorta bedeli hariç bedel hasılata dahildir. Taşımayı Türk Lirası karşılığında gerçekleştiren nakliyecinin, bu taşımacılık dolayısıyla götürü gider uygulamasından yararlanması söz konusu değildir. 8. İhraç kayıtlı teslimlerde götürü ihracat giderinden kim(imalatçı-ihracatçı) yararlanacaktır? 233 nolu GVKGT.�nde belirtildiği üzere, ihracatı gerçekleştirenler (ihracatçı) ihracat hasılatlarının tamamını dikkate alarak götürü gider uygulamasından yararlanacaklardır. İhracatçıya ihraç kaydı ile mal teslim edenlerin (imalatçı) ise bu uygulamadan yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır. Bu hak sadece ihracatçı firmalar tarafından kullanılabilmektedir. 9. Götürü gider uygulamasında harcama yapılması şart mıdır, ispat gerekli midir? 194 nolu GVK Genel Tebliğ�nde götürü gider hesaplanabilmesi için �harcamanın yapılmış ve işletmenin malvarlığında bir azalma meydana gelmiş olması� şartı belirtilmiştir. Maliye Bakanlığı bu açıklama ile götürü gider uygulaması yapılabilmesini,
Bu uygulamanın hatalı olduğu ve yasada olmayan koşullar getirdiği pek çok yorumcu tarafından ortaya konmuştur. Hatta bu konuda ihtirazi kayda dayalı bir davada Danıştay 4.Daire E. 2004/1293 K. 2005/529 sayı ve 31.3.2005 tarihli içtihadı ile �hasılatın binde beşini aşmamak üzere hesaplanan götürü giderin herhangi bir ispata bağlı olmaksızın gider olarak nazara alınabileceğine� hükmetmiştir.