29.1.2007 / Erdal Ulusel
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu�nun 11.maddesinin 1.fıkrasına c bendi eklenmeden önce ihracatçılar, ihraç etmek üzere yurtiçinden aldıkları mallar için KDV ödemek zorunda kalıyorlar, daha sonra ise ihracat istisnası nedeniyle iade yoluyla geri alabilmek için bir takım bürokratik işlemlere, zaman ve finansal kayıplara katlanmak zorunda kalıyorlardı. Sözü geçen kanunun 11/1 maddesine c bendi eklenerek, ihracatçıya; bazı koşulları yerine getirmek kaydıyla KDV ödemeksizin mal alıp ihraç etme imkanı, imalatçıya; ilgili dönem KDV beyannamesinde ödeme çıkması halinde tecil-terkin veya devir KDV çıkması halinde vergi iadesi alabilme hakkı tanınmıştır. Ancak olası aksiliklerde tüm yasal sorumluluğun malı satan (imalatçı) kişi veya kurumda olması nedeniyle uygulamada bazı problemlerle karşılaşılabilmektedir. Bu yazıda en çok sorun yaratanların başında gelen, ihraç kaydıyla teslim edilen malların ihracatçı tarafından süresi içinde ihraç edilememesi ve/veya süresi içinde ihraç edilen malın geri gelmesi durumuna değinilecektir.
Bilindiği gibi bu sistemin işlemesinin en önemli şartlarından biri; imalatçı tarafından 3065 sayılı KDVK�nun 11/1-c maddesi kapsamında, ihracatçıya yapılan yurtiçi satışın, ihracatçı tarafından üç ay içinde yurtdışı edilmesi gereğidir. Ancak gerek yurtdışındaki firmanın malı almaktan vazgeçmesi gerekse bazı aksaklıklar nedeniyle, yurtiçinde ihraç kayıtlı olarak satışı yapılan malın üç ay içinde ihracatı gerçekleşememekte ve imalatçıya iadesi söz konusu olabilmektedir. Böyle bir durumda eğer mücbir sebep yoksa ve imalatçı açısından tecil edilecek KDV söz konusu ise tecil olunan KDV gecikme zammı ile beraber vergi dairesince tahsil edilir. Mücbir sebep varsa, 4842 sayılı kanunla c bendine eklenen hüküm gereği ilgili dönemler için gecikme zammı yerine tecil faizi ile birlikte tahsil olunur. Yine aynı Kanunun c bendinin sonuna eklenen maddeyle; ihracatın mücbir sebepler veya beklenmedik durumlar nedeniyle üç ay içinde gerçekleştirilememesi durumunda bu sürenin dolmasından itibaren on beş gün içinde başvurulması ve bakanlığın uygun görmesi şartıyla üç aylık ek süre verilebilmektedir. İhracatın bu ek süre içinde gerçekleşmesi durumunda herhangi bir cezai işlem söz konusu olmayacaktır. Mücbir sebep halleri Vergi Usul Kanunu�nun 13.maddesinde sayılmıştır. - Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk. - Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler. - Kişinin iradesi dışında vukua gelen gaybubetler. - Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikalarının elden çıkmış bulunması. İhracatın gerçekleşmeyip malların imalatçıya iade edilmesi durumunda; ihracatçılar, imalatçılara iade edilen mallara ilişkin iade faturası düzenleyecekler ve bu faturada katma değer vergisini göstereceklerdir. Bu vergi, malın iade edildiği dönem beyannamesinde ihracatçı açısından hesaplanan katma değer vergisi olarak beyan edilecek, imalatçı açısından ise indirilecek vergi olarak gösterilecektir. Ayrıca alış faturasında gösterildiği halde ihracatçı tarafından indirim konusu yapılmayan KDV� ninde, iade faturası ile beraber indirim konusu yapılması gerekir. Konuya ilişkin bir muhasebeleştirme örneği vermek gerekirse. İmalatçı açısından: ----------------------------------/------------------------------ 610.Satıştan İadeler xxx 191.İnd.KDV xxx 120.Alıcılar xxx (KDV Tutarı) 120.Alıcılar (Fatura Toplamı) xxx 192.Tecil Edilecek KDV * xxx (KDV Tutarı) ---------------------------------/------------------------------- *Ay sonu KDV kapanış kayıtlarında 136 hesaba aktarılmışsa 136 hesap alacaklı İhracatçı Açısından: ---------------------------------/------------------------------ 320.Satıcılar xxx (Faturanın KDV hariç tutarı) 191.İnd. KDV xxx 153.Ticari Mallar xxx 391.Hesaplanan KDV xxx ---------------------------------/------------------------------
46 Seri No�lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin c/b bendinde yapılan açıklamalara göre � Katma Değer Vergisi Kanununun 11/1-c maddesi kapsamında teslim edilen ve ihracatı gerçekleştirilen malların Gümrük Kanununun 132.maddesinde belirtildiği şekilde geri gelmesi halinde ithalat istisnasından faydalanılabilmesi için, ihracatçıya düzenlenen faturada hesaplandığı halde tahsil edilmeyen katma değer vergisinin ihracatçı tarafından ilgili gümrük idaresine ödenmesi veya aynı miktarda teminat gösterilmesi gerekmektedir.� Bu açıklamalara göre, - Fatura üzerinde hesaplandığı halde ödenmeyen katma değer vergisinin gümrük idaresine ödendiğinin tevsiki halinde, imalatçı açısından gecikme zammı aranmaksızın terkin veya iade işlemleri yerine getirilebilecektir. İhracatçı ise ödemiş olduğu KDV� yi indirim konusu yapacaktır. - İhracatçı, alıcı tarafından beğenilmeyerek ya da kusurlu bulunarak geri gönderilen malları, eksikliklerini gidererek tekrar ihraç edecekse, geri gelen malların girişi sırasında katma değer vergisini ödemeyip, bu tutar kadar teminat gösterebilecektir. Bu durumda geri gelen mallar yeniden ihraç edilene kadar tecil-terkin ve iade işlemlerinin yapılması söz konusu olmayacaktır. İhracat gerçekleştikten sonra ise, aranılan belgelerin ibrazı şartıyla tecil-terkin ve iade işlemi yapılabilecektir. - Geri gelen malların, ihracatçılar tarafından imalatçılarına, tedarikçilerine veya yurt içindeki diğer şahıslara satışında ise, ihracatçı fatura keserek dönem beyannamesinde hesaplanan KDV olarak beyan edecek, malı teslim alan yurtiçi alıcı ise indirilecek KDV olarak gösterecektir. İhraç kayıtlı olarak alınarak ihraç edilen malın geriye gelmesi halinde KDV� nin gümrükte ödenerek ithal edilmesi ve bu malın imalatçıya fatura edilmesi durumunda muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır. İhracatçı açısından: ---------------------------------/---------------------------- 191.İnd.KDV xxx 610.Satıştan İadeler xxx 100.Kasa veya 102 Bankalar xxx 120.Satıcılar (Yurtdışı Müşt.) xxx --------------------------------/------------------------------ 320.Satıcılar xxx 600.Yurtiçi Satışlar xxx 391.Hesaplanan KDV xxx --------------------------------/------------------------------ İmalatçı açısından: --------------------------------/------------------------------ 610.Satıştan İadeler xxx 191.İnd.KDV xxx 120.Alıcılar (Fatura Toplamı) xxx --------------------------------/------------------------------