13.2.2007 / Ahmet Özpınar
Bilindiği üzere amortisman konusu, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan gayrimenkullerin ve gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edavat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin, VUK�un değerleme hükümlerine göre belirlenen değerlerinin, yine Vergi Usul Kanunu�nda belirtilen esas ve süreler dahilinde yok edilmesidir. I. Amortismana Tabi Olmanın Genel Şartları: (VUK 313) Vergi Usul Kanunu�nun 313�üncü maddesine göre iktisadi bir kıymetin amortismana tabi tutulması için aşağıdaki şartları taşıması gereklidir.
2007 yılı için 560,00 YTL�sını aşmayan alet, edavat, mefruşat, demirbaşlar ve peştemallıklar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan gider yazılabilir. II. Amortisman Ayırma Yöntemleri: Amortismana tabi olacak iktisadi kıymetlerin her yıl ne kadarının gider yazılacağı konusu amortisman usulüne göre belirlenir. Vergi Usul Kanunu�nda her yıl ayrılacak amortisman miktarının hesaplanmasına ilişkin dört yöntem bulunmaktadır.
III. Amortisman Oranlarındaki Değişiklik: Bilindiği gibi Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinde 5024 sayılı Kanunla amortisman uygulamasında faydalı ömür esasına geçilmiştir. Bu uygulamayla iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerinin esas alınmasıyla birlikte işletmelerin amortisman ayırma usulleri ikili bir uygulamaya tabi tutulmuştur. Buna göre, 333 sıra numaralı genel tebliğde açıklandığı üzere iktisadi kıymetler, 1 Ocak 2004 tarihinden önce aktife alınanlar ve bu tarihten itibaren aktife alınanlar olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. 1. 01.01.2004 Tarihinden Önce Aktife Giren İktisadi Kıymetler İçin Amortisman Uygulaması : 01/01/2004 tarihinden önce aktife alınan iktisadi kıymetler için 5024 sayılı Kanundan önce yürürlükte bulunan hükümlere göre amortisman ayrılmaya devam edilecektir. Diğer bir ifade ile, bu tarihten önce edinilmiş ve kurumun bilançosunun aktifinde yer alan iktisadi kıymetler için daha önce belirlenmiş bulunan amortisman oranları ve amortisman süreleri aynı kalacak fakat dönem gideri olarak dikkate alınacak amortisman tutarı, iktisadi kıymetin enflasyon düzetmesine tabi tutulmuş değeri üzerinden hesaplanacaktır. 2. 01.01.2004 Tarihinden Sonra Aktife Giren İktisadi Kıymetler İçin Amortisman Uygulaması : 01.01.2004 tarihinden sonra alınan veya imal edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için (faydalı ömür esası) V.U.K. 333-339 ve 365 No�lu Genel Tebliğleri ile belirlenmiş oranda amortisman ayrılacaktır. IV. 365 No�lu VUK Genel Tebliği ile Faydalı Ömürleri Değişen İktisadi Kıymetler İçin Yapılacak Uygulama: 30/12/2006 Tarihli Resmi Gazete�de yayımlanan 365 Sıra No�lu VUK Genel Tebliği ile Amortisman Oranları ile faydalı ömürlerde değişiklik yapılmıştır. Genel Tebliğ�in ekindeki listenin büyük bir kısmını daha önceki listelerde yer almayan iktisadi kıymetler oluşturmakla birlikte, bazı iktisadi kıymetlerin de daha önceden belirlenmiş olan faydalı ömürleri yeniden belirlenmiştir. Bu tebliğ ile yapılan değişikliklere ilişkin olarak aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir. · 365 seri No�lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile açıklanan faydalı ömür süreleri ve amortisman oranları 2006 yılı başından itibaren geçerli olacaktır. · Bununla birlikte, 2006 yılının birinci, ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerine ilişkin olarak herhangi bir düzeltmeye gerek bulunmamaktadır. · Özel Hesap dönemine tabi mükellefler yeni oranları tebliğ yayınlandıktan sonraki ilk geçici vergi döneminden itibaren dikkate alacaklardır. · 2004 ve 2005 yıllarında alınan ve 365 no�lu tebliğ ile yararlı ömrü değişen iktisadi kıymetler için geriye dönük işlem yapılmayacaktır. · Bu tebliğ ile faydalı ömürleri değiştirilen iktisadi kıymetlerin net defter değerlerinin ilgili iktisadi kıymete ilişkin olarak bu Tebliğ ile ilan edilen yeni faydalı ömür süresinden, daha önce amortisman ayrılmış olan sürenin tenzili suretiyle kalan amortisman süresi esas alınarak itfa edilmesi gerekmektedir. Örneğin; 339 ve 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği eklerindeki liste uyarınca faydalı ömrü 7 yıl olarak tespit edilmiş bulunan bir çöp temizleme aracı 2004 yılı içerisinde aktife alınmış, 2004 ve 2005 yıllarında %14,28 amortisman oranına göre 2 yıl amortisman ayrılmış bulunmaktadır. Bu Tebliğ ile çöp temizleme aracı için faydalı ömür süresi 5 yıl olarak değiştirilmiştir. Buna göre, söz konusu iktisadi kıymetin 2006 yılı için kalan faydalı ömrü (5-2 =) 3 yıldır. Bu durumda, çöp temizleme aracının net defter değerinin 2006 yılı hesap döneminden itibaren geçerli olmak üzere, kalan 3 yıl içerisinde (1/kalan faydalı ömür süresi = 1/3 =) %33,33 amortisman oranı ile itfa edilmesi gerekmektedir.